Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?
Öğrenme kavramı, kişinin bir bilgiyi algılama, zihinde organize ederek tutma ve yeri gelince kullanma yetisi olarak tanımlanmaktadır.
Öğrenmek, akla ilk etapta okul gibi akademik ortamlarda gerçekleşen bir süreç gelse; hayatın sosyal ilişkiler, duygular, benlik bilinci gibi alanlarında da rol oynar.
Özgül öğrenme güçlüğü, normal ya da normal üstü zekaya sahip ve herhangi bir duyusal kusur ya da hasar taşımayan bireylerin özellikle okul ortamında akademik başarılarının akranlarına kıyasla düşük olmaları durumunda akla gelebilecek olasılıklardan biridir. Çocuk okuma, yazma, dinleme, matematik gibi spesifik bir alanda zorluk yaşıyorsa, bu özgül öğrenme güçlüğünün bir göstergesi olabilir. Özgül öğrenme güçlüğü, genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı varsayılan, nörobiyolojik temelli bir durumdur. Çoğunlukla ilkokul çağında tanı konmaktadır ve toplumda sıklıkla görülmektedir.
Özgül öğrenme bozukluğu, bireylerin zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda, okuma, yazılı anlatım ve/veya matematik seviyelerinin beklenin önemli derecede altında olmasıyla tanısı konulan bir bozukluktur. Özgül öğrenme bozukluğu kendini okuma bozukluğu (disleksi), yazılı anlatım bozukluğu, matematik bozukluğu şeklinde gösterebilir. Özgül öğrenme bozukluğu birçok ülke ve disiplinde farklı terimlerle ifade edilmektedir. Bunlar arasında en sık kullanılanı “okuma güçlüğü” anlamına gelen “disleksi”dir.
Belirtiler
- Okul başarısızlığı; Zorluk yaşadıkları alan veya alanlarda akademik başarısızlık. Okumayı sökememe, yavaş ve hatalı okuma, yazı hataları ve yazının bozukluğu, matematik becerilerde güçlükler, sık görülen belirtilerdir.
- Zeka Düzeyi; Normal sınırlarda veya normalin üzerindedir.
- Aktivite düzeyi; Genelde hiperaktif olabilirler. Nadiren az ve yavaş hareket etme görülebilir.
- Dikkat sorunları; Dikkatleri hemen dağılabilir. Konsantrasyon güçlüğü çekerler. Dikkatlerini gerekli sürelerde çalışılan konu üzerinde toplamakta zorlanırlar.
- Koordinasyon güçlüğü; Motor koordinasyonları zayıftır. El-göz koordinasyonuna dayalı işlerde başarısızdırlar.
- Görsel algı sorunları; Görsel ayrıştırma yetenekleri zayıftır. Harf karıştırır ters yazarlar.
- Görsel figür-zemin ayırt etme güçlüğü yaşarlar. Harf, kelime, satır atlarlar.
- Görsel hafızaları zayıftır. Uzaklık derinlik boyut algıları zayıftır.
- İşitsel algı sorunları; İşittikleri bazı harfleri karıştırırlar (f-v, b-m). İşitsel kavrama yetersizdir. Yönergeleri unutur. Dinlemiyor gibi görünürler.
- İşitsel figür-zemin ayırt etmede güçlük çekerler. İşitsel hafızaları zayıftır.
- Artikülasyon sorunları ve kendilerini ifadede yetersizlik gösterebilirler.
- Zaman algısında sorunlar; Zamanı karıştırırlar. Dün-bugün önce-sonra kavramlarını öğrenmede zorlanırlar. Saati zor öğrenirler.
- Sosyal ve duygusal sorunlar; Okuldaki başarısızlık, ders çalışma ve öğrenme motivasyonunu olumsuz yönde etkiler. Başarısızlık duygusu, özgüvenin düşmesine neden olabilir.
Özgül Öğrenme Güçlüğü Nasıl Tedavi Edilir?
- Öğrenme için bir destek planı geliştirmek ve uygulamak, tedavinin temel amacıdır. Bu aşamada çocuğun yetersiz olduğu alanlar kadar, güçlü ve becerili olduğu alanları, ilgileri, davranışları da dikkate alınmalı ve çocuğa uygun bir tedavi programı belirlenmelidir.
- Bireysel eğitim programları (zorlandığı alanlara yönelik bire bir eğitim desteği), destek yaklaşımları ve yöntemler (bilgisayar destekli uygulamalar gibi), yardımcı öğrenme yaklaşımları (eşli okuma, akran öğretmenliği gibi) ve okul desteği (ek ders, sınıfta oturma düzeni, müfredat ve sınavlarda kolaylaştırma gibi) tedavinin temel basamaklarını oluşturmaktadır.
- Özgül öğrenme bozukluğu olan çocuklarda, diğer ruhsal sorunların da sıklıkla görülebileceği (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, konuşma bozukluğu, diğer duygusal ve davranışsal sorunlar gibi) unutulmamalı, çocuk ve ergen psikiyatri değerlendirme ve takipleri sürdürülmelidir. Eşlik eden diğer sorunların tedavileri de ihmal edilmemelidir
Özgül öğrenme bozuklukları ilaçla tedavi edilebilen rahatsızlıklar değildir. Ancak özgül öğrenme bozukluğunun sebep olduğu akademik başarısızlık sosyal ilişkilerinin zarar görmesine sebep olabilir. Öğrenme bozukluğu konusunda verilen desteğe ek olarak bu konularda da destek almak gerekebilir.